Gudbrand Larsen

Gudbrand Larsen „Pipe-Larsen” (Fajka-Larsen) zwany również „bygdekunstner og europeer”, czyli wioskowy artysta i Europejczyk. Pochodził z rodziny Store Welten (Duży Welten). Urodził się 24 czerwca 1815 r. w Ringsaker w krainie Hedmark. Zmarł 17 lipca 1902 r. w Lillehammer (w krainie Oppland).

Był tokarzem snycerskim, a przede wszystkim wykonawcą i producentem fajek. Wykształcenie zdobył u mistrza Schibsteda w Christianii (dzisiejsze Oslo). Bardzo wcześnie zaczął się interesować budową i struganiem fajek. Pracując jako tokarz i snycerz w swojej miejscowości, zaczął produkować i sprzedawać fajki z brzozy. Ich odbiorcą był kupiec z Christianii.

W swojej pracy Larsen położył nacisk na zachowanie tradycji rękodzieła snycerskiego oraz tradycyjnych metod wytwarzania fajek. Aby doskonalić się w fajkowym rzemiośle, Gudbrand wyjechał do Hamburga.

Pracując u Simona Meyera, po raz pierwszy zetknął się z nowym materiałem – pianką morską (sepiolitem). Nie była ona najlepszej jakości, ale zaintrygowała Gudbranda.

Wyjechał więc do Turcji do regionu Eskişehir, gdzie jest wiele kopalni pianki i rzemieślników trudniących się wyrobem fajek z sepiolitu. Tam poznał w pełni właściwości nowego materiału. Wiedzę w tym zakresie pogłębił pracując w fabryce fajek w Marsylii. Kolejne stopnie wtajemniczenia w zawodzie zdobywał jako szef produkcji w fabryce fajek w Wiedniu.

Nabyte umiejętności z powodzeniem wykorzystał w produkcji fajek już w Norwegii.

Po powrocie do kraju w 1844 r. osiadł w Lillehammer. Założył tu własną fabrykę firmowaną własnym nazwiskiem. Produkowano tam fajki z pianki morskiej oraz z drewna brzozowego.

Fajki z pianki posiadały ustniki wykonane z naturalnego lub sztucznego bursztynu.

Od 1860 r. wdrożył do produkcji fajki z wrzośca z hebanowym ustnikiem. Zdobione były rzeźbami lub też same były rzeźbą. W roku 1862 na światowej wystawie fajek w Londynie dzieła Larsena zdobyły srebrny medal. Kolejne wystawy przyniosły mu złote medale i wielkie uznanie na całym świecie.

Ciekawostką może być fakt, że Pipe-Larsen produkował nie tylko fajki, ale również parasole, ale po wprowadzeniu stelaży z drutu zaniechał produkcji. Metal jako tworzywo go nie interesował. Jego dziełem była również laska – z pozoru zwyczajna, a w rzeczywistości niezbędnik każdego mężczyzny, swoisty multitool tamtych czasów. Zawierała ona fajkę, kałamarz z atramentem, pióro, papier, brzytwę, mydło i pędzel do golenia oraz lusterko.

Działalność Larsena kontynuował jego syn – August Larsen (1855 – 1914). Uznanie i sławę jego oraz ojca zapewniły im fajki wychodzące od nich jako małe arcydzieła – m .in. rzeźbione jako popiersia sławnych ludzi.

W fabryce „Pipe-Larsen” pracowało wielu uzdolnionych pracowników. Należeli do nich: Johans Odde (1836 – 1899) , Lars Prestemoen (1871 – 1957). Prywatna fabryka „Pipe-Larsen” przekształciła się w 1916 r. w spółkę akcyjną. Kryzysy wewnętrzne i światowe spowodowały, że w 1979 r. zamknięto fabrykę. Produkcję fajek firmowanych nazwą G.L. Lillehammer podjęto w Danii u Stanwella.

Budynek pierwszej fabryki Larsena zobaczyć można w skansenie Maihaugen w Lillehammer.

Na koniec ciekawostka: w latach 1850 – 1950 najliczniejszą grupą odbiorców fajek brzozowych byli robotnicy kolejowi, którzy budowali norweską sieć kolejowa.

W artykule skorzystaliśmy z tekstów i ilustracji ze strony www.tabago.no za zezwoleniem Bårda Hansena.

Z norweskiego spolszczał / – / Pyzdraliński

Tags: fajkarze, Gudbrand Larsen, mistrz, przedruk