Kolorowanie pianki morskiej

Podobno nie można budować domu zaczynając od dachu. Gdzie tam! W czasach, kiedy myślałem, że fajowy tytoń pachnie (dobry żart!), kiedy nie miałem pojęcia z jakiego drewna robi się fajki (myślałem, że z wiśni), i kiedy nie odróżniłbym przybornika od dentystycznego wyposażenia, już wtedy wiedziałem, że palidełka z pianki morskiej to pierwszej klasy sprzęt, który na dodatek ciemnieje wraz z użytkowaniem.

Po prostu, mój ojciec był fajczarzem. Kurzył od wielkiego dzwonu duńskie syropy w kilku albańskich brujerkach. W połowie lat 90′ – jako nastolatek – wyjechałem wraz z rodziną na wycieczkę do Turcji. Moja matka była – w zasadzie ciągle jest – przewodnikiem turystycznym, dzięki czemu mogliśmy psim swędem udać się po taniości do tego południowego kraju. Tam zwiedzaliśmy pewne muzeum (a może fabrykę?) – niestety mroki dziejów wymazały z mojej pamięci jego lokalizacje – gdzie wśród eksponatów znajdowały się wyroby z sepiolitu. W tym, oczywiście, fajki.

Wędrując między orlimi szponami i pokaźnymi głowami sułtanów mój ojciec opowiadał mi o właściwościach pianek, jednocześnie niezmiernie je zachwalając. Rzeczywiście, w kontraście do ufajdanych i zmasakrowanych nagarem fajek mojego starego, niemal higienicznie śnieżnobiały i ubrany w finezyjne kształty materiał robił niesamowite wrażenie. Tego typu sprzęt był poza zasięgiem finansowym ojca, czego bardzo żałował. Utrwaliło to we mnie przekonanie o luksusowym charakterze sepiolitu. Gdy rozpocząłem 15 lat później przygodę z fajką, sentyment zwyciężył i szybko zacząłem samodzielnie odkrywać walory pianek.

O ich właściwościach pisano już na Fajkanecie. Zatem zauważę tylko, że od zawsze ceniona była nie tylko głębokość i równomierność zabarwienia sepiolitu postępująca wraz z wiekiem, lecz także tempo, w jakim fajka zmieniała kolor. Podobno jeden z rosyjskich carów nakazywał pałacowej straży opalanie jego nowej fajki do czasu, aż nabrała ciemnobrązowego ubarwienia. Przy standardowym paleniu kolor taki uzyskuje się zwykle po ok. 5 latach. Podwładni cara mieli na to… 15 dni. Dzień i noc kopcili ją na zmianę, ponieważ karą za niedotrzymanie terminu była chłosta. Historia Orientu nie wspomina co się działo z delikwentem, który niechcący stłukł piankę. Istnieją uzasadnione obawy, że na „nic się nie stało, przyniosę drugą” się nie kończyło.

W związku z tym, że coraz mniej osób miało pod ręką armię usłużnych ludzi – a i czasu oraz cierpliwości też niewiele – fajkarze zaczęli dostarczać już fabrycznie ubarwione pianki. Od ciemnobrązowego, przez ciemnoczerwony, aż po żółty – w zależności od barwnika, którego użyto. Zastosowany kolor raczej miał nie odbiegać radykalnie od naturalnej palety barw, którą najczęściej uzyskuje sepiolit w wyniku długotrwałego wchłaniania soków tytoniowych.

Czas przejść do części praktycznej i pokazać Wam w jaki sposób można skutecznie i w miarę estetycznie odpicować piankę morską, żeby wyglądała na starszą. Metodę – po wcześniejszym przestudiowaniu internetu – sprawdziłem na własnej skórze, więc będzie to relacja z pierwszej ręki. Niniejsza fotorelacja jest jednocześnie moją pierwszą próbą (i jak na razie jedyną) koloryzacji „metodą zanurzeniową”, więc wszystko jest – cytując klasyka z „Tętno Pulsu” – na żywo, nieudawane.

WŁAŚCIWA CZĘŚĆ PRAKTYCZNA

Do fotorelacji poświęciłem moja pierwszą zakupioną piankę, którą Miro ochrzcił „Kurzą Łapką”. Jest to podłej jakości blok, z dodatkowo spieprzoną inżynierią. Nie miałem oporów przed poświęceniem go. Na obrazku widać też ustnik. Pochodzi on z innej fajki i w związku z tym, że jest uszkodzony (i tym samym nieużywany), również zostanie złożony w ofierze. No i najważniejszy, trzeci element – naturalny, żółty wosk pszczeli. Kupiłem go na Allegro w kilku przyzwoitych bryłach. Zapach ma niesamowity!

Kluczowym elementem jest zabezpieczenie komina i wylotu kanału dymowego. Palenisko zatkałem korkiem od wina, dodatkowo owiniętym w skrawek bawełny, żeby uszczelnić także te miejsca, gdzie na skutek nieregularnego kształtu otworu sam korek nie uchroniłby wnętrza przed fatalnymi skutkami zalania gorącym woskiem. Musi być szczelnie na amen. Również przestrzeń pod korkiem wypełniłem skrawkiem bawełnianej szmatki na wypadek, gdyby niewielka część wosku się jednak przedarła. Bawełna powinna – tak to przynajmniej sobie wyobrażam – w większości go wchłonąć.

Kanał dymowy zatkałem po prostu ustnikiem. Tu również – w razie „w” – dałem wcześniej trochę zwiniętej gazy do środka. Plusem ustników do pianek – pomijając ewidentny minus, że bywają mianowicie czasami na tyle wąskie, że można je powyciorować jedynie włosem – jest ich uniwersalność: istnieje duże prawdopodobieństwo, że ustnik od jednej pianki będzie pasował do drugiej. Nie zawsze, ale jednak częściej niż przy wrzoścu. Na swoje szczęście mam jeden dyżurny ustnik do takich akrobacji i nie zawaham się go użyć.

Można słusznie zapytać: co z plastikowym konektorem w kanale dymowym? A no nic. Jeśli nie masz ultra cienkich ścianek w fajce, nie stopi się pod wpływem temperatury wosku. A nawet jeśli masz – również nie sądzę, by do tego doszło. Jeśli istnieje możliwość, zawsze można go wyjąć dla spokoju ducha. Należałoby wtedy wyciąć odpowiedniej wielkości kształt z korka i zastosować metodę analogiczną do zabezpieczenia paleniska.

Jak widać, wosk i naczynie jest odpowiednio przygotowane. Słoik owinąłem w gazetę, żeby nie stykał się bezpośrednio z nagrzanym od palnika dnem garnka. Powinno to zniwelować ryzyko pęknięcia.  Do naczynia nalewamy taką ilość wody, tak żeby słoik był chociaż do połowy nią otoczony. Podgrzewamy na małym ogniu, aż do rozpuszczenia się wosku.

Kiedy wszystko się rozpuści, należy przed zanurzeniem fajki odpowiednio ją przygotować. Rozgrzewamy ją zatem delikatnie ciepłym powietrzem z suszarki. Nie będzie wtedy zbyt nagłego skoku temperatur podczas pierwszego kontaktu z gorącą cieczą.

Palnik możemy wyłączyć, lub utrzymywać na jak najmniejszym ogniu. Trzeba pamiętać, że zbyt rozgrzany wosk może zapłonąć i spalić Wasze wypielęgnowane brody. Zanurzamy delikatnie fajkę w słoiku, tak aby wosk mógł pokryć całą jej powierzchnię. W zależności od nasycenia koloru, który chcemy uzyskać, trzymamy piankę od 5 do 10 minut. W tym przypadku wybrałem tę dłuższą opcję. Podczas takiej kąpieli fajka cały czas jest gorąca, co powoduje, że z łatwością zaczyna wchłaniać wosk i nabierać odpowiedniego koloru. Zimny sepiolit ma dużo mniejszą tendencję do przyjmowania barw.

Jeśli ktoś się martwi, że gorący wosk przeniknie przez sepiolitowe pory aż do paleniska i zapaskudzi je, lub że zrobi brzydką, grubą skorupę na powierzchni bloku, to niech się nie obawia. Wosk jest na tyle gęsty, że utrzyma się jedynie na wierzchniej warstwie. Jednocześnie jest na tyle rzadki, że nie oblepi pianki niczym ciasto.

Już czas. Wyciągamy delikatnie fajkę ze słoika i trzymamy z pół minuty / minutę nad gazetą, żeby nieco ostygła i zrzuciła z siebie naddatek płynnego wosku.

Następnie papierowym ręcznikiem – kiedy fajka jest wciąż ciepła – zaczynamy z wyczuciem pocierać piankę. Nadmiar wosku musi zostać przez papier wchłonięty, a sam wosk rozłożony równomiernie. Należy zbadać każde zagłębienia czy przypadkiem nie ostały się jakieś krople w szczelinach. istotne jest, żeby nie dotykać powierzchni gołymi rękami. Wszystko robimy w powietrzu, trzymając fajkę za ustnik.

Teraz zaczynamy podgrzewać całość suszarką. Kiedy nawoskowana powierzchnia zacznie się świecić, ponownie pucujemy ją papierowym ręcznikiem, zbierając jednocześnie wytrącający się wosk. Nie powinno go być już wiele. Czynność z suszarką można kilkakrotnie powtórzyć, aż do momentu, kiedy uzyskamy pewność, że ręcznik jest suchy. To dość ważne. Nie chcielibyśmy, żeby podczas późniejszego palenia rozgrzana główka zostawiła na naszych rękach żółte plamy. Na powierzchni powinno zostać tylko tyle wosku, ile rzeczywiście blok zaabsorbował.

Kiedy fajka całkowicie ostygnie, należy delikatnie usunąć korek. Jeśli zrobicie to na gorąco, pianka może pęknąć. Następnie bawełnianą szmatką polerujemy energicznie na połysk nawoskowaną powierzchnie.

Na koniec warto zajrzeć do komina. Jeśli dobrze uszczelniliście, nic nie powinno się stać. Gdyby jednak jakiś ledwo widoczny zaciek wosku minimalnie dostał się do środka na głębokość milimetra-dwóch pod rimem, warto owinąć kawałek papieru ściernego wokół kołeczka i kilkoma ruchami pozbyć się niepożądanej substancji. Na wszelki wypadek i tak dobrze tę czynność wykonać.

Voila! Oto nasza „Kurza Łapka” w kontraście do białej pianki.

POSTSCRIPTUM

Należy pamiętać, że tego typu ubarwienie nie jest na zawsze. Z czasem wosk zacznie znikać w miejscu gdzie fajka będzie najbardziej rozgrzana. Ale na to trzeba czasu. Ile? Trudno powiedzieć, zależy od wielu istotnych czynników: częstotliwości używania fajki, kultury chłodnego palenia, grubości ścianek komina (cieńsze szybciej się rozgrzewają), czy wreszcie głębokości nawoskowania. W moim wypadku pewnie to chwile potrwa, jednak zakładam, że przy standardowym użytkowaniu wosk na kominie zniknie całkowicie po kilkunastu-kilkudziesięciu paleniach. Zostanie tylko przy szyjce i dolnej części meera. Oczywiście opisywany w tym artykule proceder można zawsze powtórzyć.

Internety podają, że warto woskować swoje meerschaumy – zwykle białym, bezbarwnym woskiem pszczelim – ponieważ z jednej strony chroni to fajkę przed absorbowaniem brudów z zewnątrz, z drugiej zaś przyspiesza proces naturalnego barwienia i czyni go bardziej równomiernym i estetycznym. Być może są to pierdoły, trudno mi ocenić. Na tyle rzadko palę – a do tego używam wielu fajek rotacyjnie – że nie jestem w stanie w ciągu najbliższych lat z własnego doświadczenia przybliżyć Wam tego problemu. Na tym portalu znajduje się masa ludzi znacznie bardziej ode mnie kompetentnych w tej materii.

I ostatnia uwaga: jeśli macie zapaskudzoną, przebarwioną w różnych miejscach piankę, to nie liczcie, że kąpiel w żółtym wosku cudownie zakryje te skazy. Tak się nie stanie, nie tędy droga. Woskowa warstwa jest bardzo, ale to bardzo cienka, de facto przezroczysta. Wszystkie niedoskonałości widać. Zauważyłem również, że wosk słabo „łapie” tam, gdzie powierzchnia została potraktowana papierem ściernym.

Dziękuję wszystkim za uwagę. Bardzo możliwe, że w niektórych miejscach napisałem nieświadomie jakieś farmazony. Jeśli ktoś takowe wykryje, niech niezwłocznie poprawi mnie w komentarzu.

Tags: barwienie, kolorowanie, morska, pianka, woskowanie